Navigeren kan met behulp van 'CONTENTS'

Het geeft een overzicht van de pagina's in deze onderzoeksregistratie.

Het beeld van een vrouw die wiegt op de deinende golven van de zee. Enkele museumbezoekers bewegen er omheen, als een echo van de oceaan. Ze staan rond Océanide, een sculptuur van Henri Laurens, en laten zich meevoeren door de denkbeeldige golven. Ze kantelen instinctief naar links en dan naar rechts, bewust van de sensaties in hun lichaam en de ruimte om hen heen. Terwijl S. naar achteren zwiept en M. vanaf de andere kant meedeint, voelt E. een lichtheid en vreugde opkomen, herinnerend aan haar liefde voor het varen op een boot. 

Ze zoeken hun positie en bewegen op een organische manier rond het beeldhouwwerk, één met het aspect ervan dat ze belichamen. Achteraf merkt een bezoeker op: "Het meedeinen als water opent mijn gevoel. Ik ben altijd iemand geweest die vooral vanuit mijn hoofd heeft geleefd om niet te voelen, om niet te durven voelen. Maar nu voel ik dat het veilig is. Je hoeft niet bang te zijn." 

Veel bezoekers denken aan kunstmusea als plekken van rustig kijken, waar ze ook wat kunnen lezen en kort met iemand kunnen praten. Of ze willen zoveel mogelijk zien en leren. Dit onderzoek stelt dat bezoekers veel meer kunnen doen met kunstwerken dan ze zich misschien realiseren. Omgaan met kunst in het museum omvat niet alleen kijken en leren, maar kan bezoekers ook uitnodigen om een actieve rol te spelen bij het bewegen rond de objecten die ze daar vinden en om zich voor te stellen welke posities ze kunnen innemen in de ruimtes, en hoe ze de elementen die door de kunstwerken worden gedefinieerd, kunnen belichamen. Elk werk nodigt de kijker uit om op een andere manier te reageren - in het ene geval om de betekenis ervan te onderzoeken, in het andere geval om zich voor te stellen op de golven van een eindeloze oceaan.

Dit onderzoek wordt gevoerd in het kader van de Master Kunsteducatie aan de Fontys Academy of the Arts in Tilburg. Het richt zich voornamelijk op het ontwikkelen van een nieuwe methodiek om bezoekers te betrekken bij kunstwerken door middel van hun lichamelijke ervaring. De nadruk in het onderzoek ligt op de fysieke, zintuiglijke en emotionele reacties van bezoekers op kunstwerken en de manier waarop volwassen kijkers zich ermee kunnen verhouden door middel van beweging en gevoel. Voor de ontwikkeling van de methodiek heb ik me laten inspireren door opstellingswerk, een therapeutische methode die ingezet wordt om inzicht te krijgen in systemen en dynamieken door het innemen van posities en het ervaren van lichamelijke gewaarwordingen op die positie. Vanuit deze inspiratie starten een aantal experimenten die leiden tot een draaiboek en aanbevelingen voor de begeleider, aan het einde van dit onderzoek.

Dankwoord

Graag wil ik mijn oprechte dank uitspreken aan mijn docenten en medestudenten voor hun waardevolle adviezen tijdens de onderzoeksvrijdagen. In het bijzonder wil ik Jilca van Tienen bedanken voor de inspiratie over opstellingswerk als methodiek, voor onze wekelijkse overlegmomenten, haar deskundige advies en continue steun gedurende het onderzoek. Haar bereidheid om samen door de zee van bronnen te navigeren en haar grafische vaardigheden hebben enorm bijgedragen aan dit werk.

Verder wil ik mijn allerliefste mama bedanken voor haar grenzeloze toewijding tijdens de uren van transcriptie en haar onvoorwaardelijke steun gedurende dit proces. Uiteraard bedank ik ook mijn liefdevolle partner Bart, voor zijn interesse en enthousiasme over dit onderzoek, de bloemen op mijn bureau en om me met rust te laten de afgelopen vier maanden ;).

Ook gaat mijn dank uit naar alle deelnemers van de experimenten, waaronder ook de museumprofessionals van KMSKA, Museum M, Stad Antwerpen en FOMU, voor hun vertrouwen, de tijd die ze wilden vrijmaken, en hun waardevolle feedback.

Ik wil mijn dank betuigen aan de vele experts die hun ervaringen, kennis en advies met mij hebben gedeeld, met name 'kritische vrienden' Sara Hendrick & Joke Schrauwen. Hun bijdragen hebben dit onderzoek verrijkt en versterkt. 

Een bijzondere vermelding van dank gaat naar Ruth de Pau, die de rol van facilitator op zich nam, haar energie, expertise en reflectie inzette voor het soepele en veilige verloop van de experimenten en altijd mee nieuwsgierig was naar de volgende stap in het onderzoeksproces.

Mijn waardering gaat ook uit naar het Middelheimmuseum & het KMSKA in Antwerpen en het Museum of Contemporary Art in Skopje, als locatiepartners. Meerbepaald ook mijn dank aan de publiekswerkers van het KMSKA, het Museum of Contemporary Art in Skopje & Maaike Fekkes, voor hun gastvrijheid, enthousiaste deelname, het warme onthaal van de deelnemers en de technische ondersteuning. 

Veel leesplezier. 

Sofie Legon

Studentennummer 4996542

sofie.legon@student.fontys.nl

sofie_legon@hotmail.com

+32 486618349