Voorstelling: (vooral het nagesprek)
- Theater kan wel degelijk iets in gang zetten om een onderwerp bespreekbaar te maken. Dat blijkt uit een emotionele getuigenis in het nagesprek. Zij voelde de ruimte om een heftige, gelijkaardige ervaring te delen.
- De urgentie van mijn onderzoek kwam in het nagesprek sterk naar boven. Het publiek gaf aan dat we hier verder mee moesten en in amateurverenigingen moesten brengen.
- Ik ben enorm dankbaar dat ik dit samen met Emelie heb kunnen bespreekbaar maken en mijn verhaal heb kunnen delen met mensen die daar ook mee zitten. Die dankbaarheid voelde ik ook terugkeren bij het publiek naar ons als spelers toe.
- Het viel mij op dat er nog weinig bewustwording is voor dit onderwerp. Dat grenzen aangeven nog moeilijk blijft, zeker bij opleidingen. Zo was er een jongen die in musical zit die getuigde over een moment in zijn les dat hij deze bewustwording niet had. Dat de bewustwording eigenlijk pas kwam tijdens het kijken van onze voorstelling.
Introductie:
Vanaf het begin was het voor mij zeer duidelijk wat het doel van mijn onderzoek en de voorstelling zou zijn. Een bewustwording creëren om andere spelers te helpen dit probleem ook op te merken en ermee aan de slag te kunnen gaan. Door het repetitieproces en het nagesprek na de voorstelling werd duidelijk dat “bespreekbaarheid” ook een cruciaal doel werd. Door het onderwerp bespreekbaar te maken is er ruimte voor communicatie naar regisseurs of medespelers toe. Het nagesprek na de voorstelling is daarbij van zeer groot belang. Daar zit de edcuatieve waarde van mijn onderzoek en voorstelling.
Na onze voorstelling wilde ik graag een nagesprek om te reflecteren over hoe het publiek de voorstelling ervaren heeft. Één gesprek sprong hiervan sprong eruit. Een jonge vrouw deelde open haar ervaring met een emotionele getuigenis. Ze voelde dat er ruimte was om haar verhaal te vertellen. De urgentie voor amateurverenigingen kwam in dat gesprek sterk naar boven. Dat er meer aandacht moest komen en dat ze blij was dat wij dit bespreekbaar maken. Ik voelde haar dankbaarheid en ik had het gevoel dat ze dit nodig had op één of andere manier.
Volgens Erwin Jans, dramaturg van Het Toneelhuis zorgt theatereducatie ervoor dat het publiek dingen voelt en ervaart om ze dan vervolgens aanzetten tot een gesprek. (E. Jans, persoonlijke communicatie 19 oktober 2023) Ik zie dus zeker voordelen wat theatereducatie betreft en wil hier dus op inzetten met mijn voorstelling. Theater zorgt er nu eenmaal voor, dat het emoties kan losmaken bij een publiek en dat er iets in beweging wordt gezet. De actie is de voorstelling en de reactie datgene wat het losmaakt bij ons publiek. De letterlijke definitie van dit begrip is Theatereducatie stimuleert cruciale verbale vaardigheden (lezen, schrijven, tekstbegrip...) en heeft een positieve invloed op sociale skills (empathie, omgang met emoties…) Dit bevestigd denk ik het belang van theatereducatie, want daar zit volgens mij dan ook de kracht van theatereducatie. Als we hier in het onderwijs nog meer op zouden inzetten zou dit zeker voordelen hebben voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Dit wordt bevestigd in het LKCA (landelijke kennisplatform voor educatie en participatie in kunst en cultuur) Ronald Kox, hoofd cultuureducatie LKCA, geeft aan dat theatereducatie kinderen helpt om zichzelf te tonen in hun kwetsbaarheid. De mens staat in theater centraal, wat dus zeker positief is voor de persoonlijke en sociale ontwikkeling van kinderen/mensen, zoals hierboven in de definitie beschreven staat. (Kox et al. (2010) Waarom dan niet kinderen en zeker jongeren meenemen naar voorstellingen en scholen stimuleren om dit meer te doen. Ik ben ervan overtuigd dat zo’n voorstelling, zoals ik voor mijn onderzoek gemaakt heb, jongeren kan helpen om sneller een bewustwording te krijgen rond dit soort gevoelige onderwerpen. Ik zou zelfs bereid zijn om deze voorstelling aan scholen binnen de theaterwereld te tonen mits ze de juiste ondersteuning en context krijgen nadien. Daarom dat een nagesprek ook een belangrijke factor is binnen deze manier van educatie.
2/03/2024
Vandaag was het zo ver, eindelijk, onze voorstelling. Ik had enorm veel zenuwen, maar voelde toch een rust eenmaal we in de zaal aankwamen. We hadden ons maanden goed voorbereid en wisten dat dit ging lukken, dus ik had er zeker wel vertrouwen in. Eerst nog een paar keer technische repetities gehad, omdat we voor het eerst met de technieker waren. Daarna ons even rustig klaarmaken, ons “mooi” maken en tot rust komen met relaxerende muziek.
Uiteindelijk was het moment dan daar. Het moment waar we maanden naartoe hebben gewerkt. We konden ons werk eindelijk delen met de wereld. Zo fijn! Ik heb heel de voorstelling enorm genoten en alles gegeven. Ik trilde wel maar toch was mijn hoofd vrij rustig. De stress viel best mee. Maar elk moment van de voorstelling heb ik genoten. Van elke beweging, elk woord, heb ik genoten. Het was heerlijk. Op het einde kregen we een groot applaus en ook dat heb ik graag in ontvangst genomen met een grote trots. Ik voelde een enorme dankbaarheid toen ik daar stond. Dankbaar dat ik dit samen met Emelie heb kunnen maken en het intense proces dat we hebben doorgemaakt. Maar ook dankbaar voor de mensen die het mogelijk hebben gemaakt. De kansen we hebben gekregen van Opendoek, de mensen die ik daarbij heb leren kennen en het publiek dat is komen kijken.
Na de voorstelling hadden we nog een nagesprek met het publiek dat wilde blijven zitten om hierover mee te praten. Uit het nagesprek kwam vooral naar voor dat er veel herkenbaarheid in de voorstelling zat. Dat mensen zich echt herkende in bepaalde stukken. Ook het besef dat pas daarna komt en niet op het moment zelf als ge situatie plaats vindt. Er waren ook zeer positieve reacties vanuit het publiek. Dat we er verder mee moeten gaan en vragen of we daarvoor al concrete plannen hadden. Het is dus zeker een voorstelling die nog meer gebracht kan worden en waar mensen echt nood aan hebben. We kregen op een moment ook een getuigenis van een jonge vrouw die haar ervaring vertelde. Ze kon zich exact spiegelen aan mijn ervaring en zei dat het ook serieus binnen kwam als ze alles zo zag. Ze werd er zelfs emotioneel van, maar ze was dankbaar dat dit bespreekbaar werd en dat er ruimte was om dit de delen. Ik was onder de indruk van hoe moedig ze was dat ze dit überhaupt wilde delen met een halve zaal.
Het was een zeer vruchtbaar nagesprek. Ik voelde de noodzaak en urgentie die er was voor het onderwerp bespreekbaar te maken. Ik heb ook alles opgenomen, op camera en op recorder, zodat ik zeker alles nadien nog eens goed kon beluisteren en als ruwe data natuurlijk om te analyseren. Jan Schoolmeester kwam na de voorstelling ook naar mij om mij proficiat te wensen en zei dat hij het echt een sterke voorstelling vond. Hij zei ook dat we het mooi gebracht hebben, zonder met het vingertje te wijzen naar ‘de oude witte man.’ Hij zei dat hij merkt dat die discussie heel snel naar boven komt in zo’n nagesprek en er meteen wordt gewezen naar regisseurs, maar dit doen wij niet, wij laten net zien dat het oke is om als sterke vrouw nee te zeggen als onze grens wordt overgegaan en dit is ook zeker de boodschap die wij wilden overbrengen dus missie geslaagd.
Ik beschrijf de voorstelling het liefste als een educatief moment. Het is een toonmoment waarbij het publiek geraakt wordt en waarbij ik als kunsteducator toon wat ik waardevol vindt om te tonen aan het publiek. Volgens Gert Biesta is lesgeven “het proces van het tonen” Hij verdeelt dit in drie onderdelen: onderbreking, uitstel, ondersteuning en dit sluit volgens mij volledig aan hoe ik de voorstelling als educatieve waarde zie. (Biesta, 2020, Chapter 1 De voorstelling: kunst/educatie)
Onderbreking: het draaien van de aandacht en weerstand inbrengen. De aandacht van het publiek draaien naar wat waardevol is om naar te kijken. Scènes tonen die om de aandacht van het publiek vragen. Sterke beelden tonen of tekstueel een statement maken.
Uitstel: moment tussen onderbreking, vertragen, de tijd die nodig is om informatie te verwerken. Omdat het een pittig onderwerp is, is het belangrijk om de informatie en indrukken die het publiek krijgt tijdens de voorstelling, rustig te laten verwerken. Daarom hebben is de volgorde van de voorstelling cruciaal. Het publiek krijgt een afwisseling te zien van pittige en rustige scènes. Afgewisseld met woord en beweging, zodat ze tijdens de beweging scènes de informatie die ze binnen krijgen van de woordelijke scènes kunnen verwerken. De bewustwording voor het onderwerp wordt in deze fase duidelijk.
Ondersteuning: steun bieden om naar het middengebied te gaan. Ondersteuning bieden door na de voorstelling een nagesprek te houden en de motivatie voor het maken van de voorstelling te duiden. Een nagesprek om dit gevoelig onderwerp bespreekbaar te maken, zodat mensen hun verhaal en ervaringen durven delen en hier de ruimte voor krijgen na de voorstelling. Bespreekbaarheid staat hierbij centraal en het is mijn taak als kunsteducator om hier ondersteuning te bieden. Door de juiste vragen te stellen en te luisteren naar de mensen hun verhalen.
