VERWERKING
Het was fantastisch om te merken dat zoveel mensen die verder geen belang hadden met mijn onderzoek eraan wilden meewerken. Tijd vrijmaken voor een onbekend iemand, en dan ook nog eens een aantal belangrijke tips geven. Boeken, studies, websites en vooral ook andere mensen.
Mijn dank is groot!
De gesprekken met de experts in het veld hebben vooral geholpen voor het construeren van de netwerkanalyse. Dit gedeelte wat voornamelijk op P1 is te lezen was een belangrijk onderdeel om de urgentie en relevantie van het onderzoek aan te tonen. Ik als lesgever zit niet zo in de netwerken als het gaat om ontwikkelingen. Ik kan nu wel stellen dat ik veel beter op de hoogte ben.
Janne en Arno ook bedankt. Het was een feest der herkenning. Mooi om te zien dat we alledrie op dezelfde level zitten als het gaat om waarden in de muziekles. Maar ook mooi om te zien dat er verschillen zijn. Die verschillen hebben met name te maken met wie wij als docent zelf zijn.
Je kunt nog zoveel tips en handvatten krijgen, maar je bent ook nog altijd je eigen persoon en daar moet je het meeste op vertrouwen.
In de bronnenlijst heb ik een onderverdeling gemaakt tussen websites en artikelen online en boeken van papier.
P10 VERSLAGEN VAN GESPREKKEN EN BRONNENLIJST
LEESWIJZER
Op deze pagina staan de verslagen van gesprekken die ik heb gevoerd met mensen die in het veld te maken hebben met muziek in het speciaal onderwijs, in verschillende vormen. Ik noem ze experts in het veld.
Ook op deze pagina staan de verslagen van de gesprekken die ik met Janne Eijsing en Arno Maas heb gevoerd. Ze zijn allebei vakdocenten in het speciaal onderwijs. Ik heb hun dezelfde oefening laten doen als ik in het begin zelf gedaan heb. Een woordweb maken en vervolgens inzoomen op 2 handvatten. Wat zouden zij als belangrijke tips hebben voor muziekdocenten is de vraag die centraal stond.
Onder de gesprekken staat de bronnenlijst als PDF.
VERSLAG GESPREK met Marjoke de Korff -- Méér Muziek In De Klas
CONTEXT:
Regiocoördinator en expert speciaal onderwijs dd 1-12-2023
Aanleiding gesprek:
Onderzoeken urgentie van meer voorlichting voor muziekdocent op het so.
Inhoud:
Meer muziek in de klas is vooral bedoeld om het lokale netwerk voor vakleerkrachten te verbinden en aan te jagen. Er komt een netwerkbijeenkomst aan waar de autonomie van de leerling wordt aangestipt. Marjoke vertelt over de muziekpakketten die worden uitgedeeld en dat Kunstloc dit in Brabant organiseert. Er zijn 23 scholen meer aangemeld dan er pakketten beschikbaar zijn, wat een goed teken is dat er behoefte aan is.
Marjoke benadrukt het belang van clusterspecifiek kijken. Cluster 4 kwam niet goed uit de behoeftepeiling van speciale scholen ten behoeve van muziek. Docenten geven aan dat ze rust willen in de school/klas.
Melissa, een muziektherapeut in opleiding die ook bij het gesprek aanwezig is, merkt op dat muziekles op haar school juist als rustmoment wordt ervaren. Als therapeut gebruik je een andere didactiek. De les wordt meer pedagogisch en therapeutisch benaderd. Er zijn scholen die muziektherapeuten als onderwijsassistenten aannemen (mbo, en onderbetaald).
Marjoke geeft aan dat speciaal onderwijs weinig leeft op de pabo’s. Bij de netwerkbijeenkomst voor muziekdocenten op de pabo is Meer Muziek in de Klas (MMIDK) aanwezig om muziek in het speciaal onderwijs meer onder de aandacht te brengen.
Zowel Melissa als Marjoke geven aan dat er zeker behoefte is aan scholing/training voor muziekdocenten om in het speciaal onderwijs te gaan werken. Ik geef aan dat ik graag een laagdrempelige training wil ontwikkelen, en daarop geeft Marjoke aan dat dit een goed idee is.
Er wordt nog gesproken over de functie van Melissa als student in het panel van Meer Muziek in de Klas.
Het is belangrijk om kennis te delen.
Inzicht:
- Om urgentie en relevantie voor het onderwerp van mijn onderzoek aan te geven schetst Marjoke dat er behoefte is aan meer vakdocenten muziek.
- De laatste jaren wordt er meer aandacht besteed aan het muziekonderwijs geven op het speciaal (basis) onderwijs. Dit geeft aan dat mijn onderwerp (hoofdvraag) aansluit bij een landelijke behoefte om het muziekonderwijs in het speciaal onderwijs onder de aandacht te brengen.
- Een conclusie die Marjoke trekt en ik ondersteun is dat er op de PABO’s (lerarenopleiding basisonderwijs) en muziekopleidingen te weinig aandacht wordt besteed aan s.(b.)o. onderwijs. Ik zou graag willen onderzoeken hoe dit komt. Ik vermoed een vol curriculum en andere prioriteiten die gesteld worden.
Bron: Home - Cultuureducatie met Kwaliteit
KERNWOORDEN
Autonomie leerling
Cluster-specifiek
Bevoegdheid
Didactiek / pedagogiek / therapeutisch
Kennisdeling
VERSLAG LUYDGARDE RIJNEN - DE NIEUWE VESTE BREDA
CONTEXT:
Luydgarde is intermediar consulente bij De Nieuwe Veste
Aanleiding gesprek:
De nieuwe Veste biedt een cursus aan voor kunstdocenten die in het speciaal onderwijs willen werken.
Inhoud:
Als intermediair houdt Luydgarde zich voornamelijk bezig met kunstvakdocenten en scholen. Luydgard heeft zelf ook ervaring in het lesgeven in het speciaal onderwijs. De laatste jaren zijn ze bezig geweest om deze docenten te koppelen aan de zes s.o. scholen in de regio Breda. Elkaar beter leren kennen en kijken naar het aanbod van cultuureducatie waren doelstellingen. Hieruit is "Onbeperkt Genieten" ontstaan, voor een inclusievere theaterbeleving.
Stichting Onbeperkt Genieten | Prikkelarm cultuuraanbod bij musea, theaters en podia. Stichting Onbeperkt Genieten | Prikkelarm cultuuraanbod bij musea, theaters en podia. (onbeperkt-genieten.nl)
Later is er een samenwerking tussen Plein C en de De Nieuwe Veste gerealiseerd. Er werd een cursus ontwikkeld voor kunstdocenten in het speciaal onderwijs. De Nieuwe Veste heeft deze cursus een beetje vertaald en aangepast aan de Bredase context.
De eerste cursus had 9 deelnemers. Eenpitters zijn moeilijk te bereiken en hebben het niet breed. De cursus bestaat uit 6 lessen en een stageopdracht.
Er is meer inzicht gekomen in Breda tussen de scholen en aanbieders van kunstonderwijs. Daardoor is er meer vertrouwen ontstaan tussen de partijen. Pas in de derde periode van CmK is diversiteit en inclusie op de agenda gekomen.
Inzicht:
- De docent blijft verantwoordelijk tijdens de kunstles die wordt gegeven. Dit moet een uitgangspunt zijn.
- Afstemming is heel belangrijk; verwachtingen duidelijk maken tussen de gastdocent en de leerkracht voor aanvang van lessen. Op die manier voorkom je ruis en weet iedereen waar ze aan toe zijn. Deze inzichten werken door in aanbevelingen voor de muziekdocent dat in het naslagwerk vermeld wordt.
- Deze cursus start vanuit theorie en deelt de aandachtspunten voor de cursisten in per cluster. Ik kies daar niet voor: ik ga werken met de theoretische kader rondom de Executieve Functies. Dit inzicht is later gedurende het onderzoek gekomen. Mijn visie is dat als je als muziekdocent Executieve Functies herkent en waar het op hapert bij leerlingen, dat hij daarop kan inspelen. Ook heeft dit te maken met de keuze voor een kortdurende training waarbij ik start vanuit het samen maken van muziek, en de chaos creëren, om vandaaruit vanuit de beleving de deelnemers conclusies te laten trekken die aansluiten op de handvatten.
KERNWOORDEN
Leerkracht blijft verantwoordelijk
Afstemming heel belangrijk; verwachtingen duidelijk maken
Visuele ondersteuning
Per cluster doelgroep uitgelegd
Communicatie als onderdeel cursus, bijv gebaren
Duidelijke structuur
VERSLAG MARC RUTTEN -CONSERVATORIUM MAASTRICHT OMB
Context
Marc is afdelingsleider van het conservatorium Maastricht, bij de afdeling onderwijs: MIK Muziek en Cultuur onderwijs en Orthopedagogische Muziek Beoefening (OMB).
Aanleiding Gesprek
Ik heb les gehad van Marc tijdens mijn OMB-studie. Bij het kiezen van deze opleiding koos ik al voor de speciale doelgroep. Marc is een inspiratie voor mij vanwege mijn ervaringen toen hij mijn docent was. Hij was al betrokken bij de start van deze opleiding.
Inhoud
Het orthopedagogisch denkkader, dat betrouwbaar en voorspelbaar is, is belangrijk omdat het structuur biedt. Als OMB-er ben je continu bezig met het evalueren van je handelingen in de klas en de resultaten daarvan. Dit omvat de ontwikkeling binnen de cognitieve, sociaal/emotionele, sensomotorische en conatieve domeinen.
Het conatieve domein bepaalt de ontwikkeling van de eigenheid van een kind/persoon. Iedereen reageert uniek op gebeurtenissen en heeft verschillende ervaringen. Als docent moet je hiermee rekening houden.
Je doel kan variëren: moet je iemand leren zich te profileren in relatie tot de groep, of juist om te harmoniëren binnen een groep? Als docent heb je hier invloed op en moet je dit zorgvuldig afwegen. Dit vereist een fingerspitzengefühl. Hoe je dit ontwikkelt als docent in het speciaal onderwijs is belangrijk.
Het gebruik van picto’s helpt om cognitieve overload te voorkomen. Het is ook essentieel om flexibiliteit te ontwikkelen om aan iedere ondersteuningsbehoefte te voldoen.
Structuur op cognitief niveau heeft veel te maken met voorspelbaarheid. De meerwaarde van een muziekdocent in een school is dat deze echt onderdeel uitmaakt van het onderwijssysteem. Dit betekent dat informatie uit de muziekles kan bijdragen aan de visie van de school en andersom.
Inzicht:
In dit gesprek komen onderwerpen voor die aansluiten op de handvatten:
-Voorspelbaar en betrouwbaar (doorlopende eigenschappen genoemd).
-Structuur bieden binnen de muziekles.
-Flexibel: kunnen schakelen binnen een muziekles wanneer dit nodig is.
-Visuele ondersteuning is belangrijk om overload te voorkomen. Het ondersteunt het kind in het kunnen checken van wat de bedoeling is en wat hij moet kunnen toepassen.
Nieuwe term voor mij: conatief domein; eigenheid van een kind. Daarbinnen kunnen harmoniëren, en profileren. Met andere woorden: voor de muziekdocent is het belangrijk om de leerling te ondersteunen in het zich kunnen handhaven binnen de normen van een groep, maar ook om zich te presenteren. Dit inzicht gebruik ik op pagina 2: inzicht in het speciale kind.
KERNWOORDEN
Betrouwbaar – voorspelbaar
Structuur
Conatieve domein
In een groep profileren en harmoniëren
Met de wereld in aanraking komen
Meerwaarde als muziekdocent onderdeel is van systeem van school
Visuele ondersteuning (picto’s)
Cognitieve overload
KERNWOORDEN
Leerkrachtafhankelijk muziekles zonder vakdocent
Kosten vakdocent hoog
Flexibel
Nieuwsgierig
Kennis over de doelgroep
Authentiek
Voorspelbaar - betrouwbaar
Muziektherapie om volgende stap te zetten, om tot onderwijs te komen
Voorbereiding
Intuïtie
Competentie leerling
VERSLAG NICOLE ZEWALD - ADJUNCT- DIRECTEUR DE GROOTE AARD
CONTEXT:
De Groote Aard is een SO en VSO school te Eersel. Daar wordt lesgegeven aan leerlingen met leerroute 1, 2, 3 en 4. Sinds augustus 2023 ben ik hier komen te werken als gastdocent muziek.
Nicole is mijn aanspreekpunt op deze school.
Aanleiding:
In kaart brengen van urgentie van mijn onderzoek.
Inhoud:
Voordat de muzieklessen door Art4u werden verzorgd, hing het af van de leerkracht hoeveel er aan muziek werd besteed. Er werd gewerkt met verschillende methodieken, zoals Eigenwijs, zonder een doorlopende leerlijn. De leerlijn gebaseerd op de CED-doelen was beperkt.
De Groote Aard valt onder het schoolbestuur KempenKind, dat meerdere basisscholen beheert en al langer met Art4u samenwerkte. De Groote Aard en Art4u waren zich hier echter niet van bewust. Tijdens de coronatijd kwamen de schooldirecteuren hierachter tijdens overleg. Vervolgens begon een collega van Art4u bij de Groote Aard.
Eerder werd een leerkracht vrijgeroosterd voor muziekles, wat tot irritatie leidde doordat hij vaak dezelfde liedjes speelde, zoals "Het is een nacht". Dit veroorzaakte veel onrust in de klas.
Het aannemen van een muziekdocent is duur, en de voorkeur ging vaak uit naar het aannemen van een leerkracht voor de klas. Daarom bleek de samenwerking met Art4u een goede optie voor muzieklessen.
Vereisten voor een Muziekdocent in het Speciaal Onderwijs
Nicole gaf aan dat een muziekdocent in het speciaal onderwijs aan de volgende criteria moet voldoen:
- Flexibiliteit: Omgaan met onverwachte situaties.
- Nieuwsgierigheid: Bereidheid om de mogelijkheden te ontdekken.
- Kennis van de Doelgroep: De docent moet kennis hebben van de specifieke behoeften van de doelgroep.
- Authenticiteit: De docent moet zichzelf zijn. Kinderen prikken door onechtheid heen en moeten kunnen vertrouwen op de voorspelbaarheid en betrouwbaarheid van de docent.
Muziektherapie vs. muziekles
Nicole ziet muziektherapie als iets anders dan muziekles op school. Muziektherapie, zoals logopedie of speltherapie, is nodig om verdere stappen in de ontwikkeling te zetten en belemmeringen in het onderwijsproces te overwinnen. Muziekles in het speciaal onderwijs draagt bij aan het welbevinden van de leerlingen. Als leerlingen zich goed voelen en succeservaringen hebben, kunnen ze moeilijkere taken ook beter aan.
Voorbereiding en competentiegevoel
Volgens Nicole is een goede voorbereiding belangrijk om snel te kunnen schakelen tijdens de les. Dit vereist een intuïtie die essentieel is in het speciaal onderwijs. Het gaat erom dat de leerling zich competent voelt.
Inzicht:
- Handvat flexibel zijn: in het s.b.o. is het belangrijk om te kunnen schakelen op het moment dat dit nodig is. Dit ondersteunt het handvat.
- Handvat voorspelbaar en betrouwbaar zijn: als het gaat om de pedagogische aanpak in de klas zijn deze 2 waarden erg belangrijk. Dit sluit aan op het handvat doorlopende eigenschappen.
- Muziektherapie dient in een onderwijssetting een ander doel. Ook binnen een school waar kinderen zitten met complexe hulpvragen. Muziekles in de klas heeft een andere benadering. Dit onderbouwt mijn visie en werkt door in de positionering.
GESPREK MET PATRICK GEBOERS COÖRDINATOR ONDERWIJS ART4U
CONTEXT
Patrick is mijn leidinggevende, samen met Dave. Zij samen coördineren de afdeling onderwijs bij Art4U, een muziekschool in Veldhoven, Eersel en Bergeijk.
Aanleiding
Patrick kan vertellen welke plek het speciaal onderwijs heeft binnen het aanbod van Art4U.
Inhoud
Patrick vertelt dat Art4u sinds 2014 bezig is met het verzorgen van muzieklessen in de scholen van de genoemde gemeentes. Dit is een dynamische ontwikkeling, want eerst was het bedoeld als muziekoriëntatie vanaf groep 5. De vraag van de scholen was echter of dit niet al in groep 4 kon beginnen, zodat in groep 5 en daarboven instrumentlessen gegeven konden worden. De muziekschool heeft veel instrumenten aangeschaft om dit mogelijk te maken. Het programma kan worden aangepast als de school daarom vraagt, bijvoorbeeld voor een hele kleine school.
In het begin waren er nog geen SO's bij betrokken. Wel De Verrekijker SBO, met een enigszins aangepast programma dat daar nodig is. Er was iemand in dienst die graag met deze groepen werkte, maar hij wilde echt de verbinding met de kinderen zoeken, wat betekende dat hij het lesprogramma moest loslaten.
Een voorbeeld van een SO-school die wel bij een scholenbestuur hoorde, werd niet meegenomen in de ontwikkeling. Het stond niet op het lijstje, en Art4u had het speciaal onderwijs ook niet echt in het vizier. Andersom heeft Kempenkind (het schoolbestuur) zich ook niet gemeld. Een ander SO in Veldhoven was wel al “aan boord,” maar dat contact was verwaterd. Sinds De Groote Aard zich meldde (andere gemeente, maar wel SO), heeft Art4u weer contact opgenomen met de PWA.
Binnen de muziekschool repeteert de PWA-band, een muziekclub voor verstandelijk beperkten. Ze worden geholpen door vrijwilligers die al in de ochtend komen opbouwen. De zaal wordt gehuurd.
Patrick denkt dat er behoefte is bij de docenten aan handvatten om les te geven aan kinderen met een rugzakje of beperking. Het docententeam dat op de scholen muziekles geeft is heel divers: MBO Rockcity, SPH met affiniteit voor muziek, Frank Sanders academie, docent muziek, instrument hoofdvak (geen onderwijsbevoegdheid). Muziekdocenten die geen lesbevoegdheid hebben, mogen niet alleen voor de klas staan. Maar scholen huren de muziekles ook in om werkdruk te verminderen, en in de praktijk staan ze dan vaak wel alleen voor de klas.
Patrick geeft aan dat die diversiteit hen heeft gebracht waar ze nu zijn. Onzekere docenten worden gesteund door andere docenten van het team. Het doel van Art4u is dat zoveel mogelijk kinderen muziek gaan maken en daar plezier aan beleven. Er zijn ook scholen die denken: vinkje, wij hebben voldaan aan het kerndoel dat de leerlingen muziekles krijgen.
Inzicht:
- Pas de laatste jaren is het speciaal onderwijs betrokken bij het aanbod van Ar4U. Dit bevestigt de relevantie van het onderzoek. Zeker omdat binnen het team van docenten er geen interesse is (vanwege verklaarbare redenen als niet binnen comfortzone, onwetendheid over de doelgroep) om in het speciaal onderwijs les te geven.
- Het team bestaat uit diverse muziekdocenten met verschillende achtergronden. Dit maakt het team divers met verschillende kwaliteiten die ingezet kunnen worden. Echter de achtergrond van de opleidingen sluiten niet aan op kennis en inzicht in het speciaal onderwijs. Dit heb ik vernoemd in P1, bij deelvraag 2.
- Patrick denkt vanuit zijn team dat er behoefte is aan training voor het speciaal onderwijs. Dit geef meer onderbouwing voor de urgentie van dit onderzoek.
- De rol van Art4U is het aanleveren van gastdocenten. Het kan wisselen per schooljaar of zelfs tijdens een schooljaar wie er op welke school lesgeeft door omstandigheden. Op deze manier kan de muziekdocent niet goed aansluiten op wat er op een school heerst aan behoeftes en kan een docent minder bouwen aan een relatie, een onderdeel van de CAR theorie dat op pagina 2 wordt behandeld.
KERNWOORDEN
Speciaal Onderwijs sinds 2 jaar onder de paraplu
Onderwijs bevoegdheid
Affiniteit van de docent
Werkdrukvermindering scholen
Doorlopende leerlijn regulier
Divers docententeam, elkaar ondersteunen
GESPREK MET LIZA HENDRIKS DOCENT OP FAA DO-MU OPLEIDING
CONTEXT: 29-01-2024
Liza is docent onderwijskunde aan de opleiding docent muziek op het conservatorium aan de Fontys te Tilburg.
Aanleiding:
Onderzoek naar de kennis van het speciale kind op de opleiding. Wat krijgen de studenten aangeboden als het gaat om speciaal onderwijs.
Inhoud:
Liza geeft voornamelijk les aan studenten in het 3e en 4e leerjaar. Het werkveld waar de studenten kunnen gaan werken is erg breed. De opleiding kan niet voor elk werkgebied diepgaand opleiden. Er is veel ruimte voor eigen keuzes voor studenten. Dus als zij zich willen verdiepen in het so dan kunnen ze dat gaan doen. Det noemen ze beroepsuitdagingen. Via een minor kunnen studenten ook ergens anders de kennis vandaan halen, maar dat is dan niet op muziekgebied. Er worden wel met gastdocenten en gastlessen gewerkt.
Liza weet nog van haar vorige baan op het conservatorium in Utrecht dat er daar ook weinig aandacht was voor speciaal onderwijs.
De studenten wordt een basis aangereikt over het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en buitenschoolse context. Dat kan ook in de zorg zijn (ziekehuis, bejaardenhuis enz).
Inzicht:
Op het conservatorium wordt in het basiscurriculum weinig aandacht besteed aan speciaal onderwijs. Dit bevestigt de uitspraak van Marjoke de Korff in een eerder gesprek. Wel zijn er mogelijkheden voor studenten om zich erin te gaan verdiepen. Dit staat verwerkt bij deelvraag 2 op P1.
Dit doet mij denken. Hoe kan een student weten dat daar zijn interesse of affiniteit of misschien wel talent ligt bij het lesgeven aan deze doelgroep als hij er niet mee in aanraking komt? Ik heb tijdens mijn opleiding ontdekt dat ik het eigenlijk heel leuk vond om op een middelbare school stage te lopen. En dat terwijl ik er behoorlijk tegenop keek.
KERNWOORDEN
Muziekdocent opleiding breed inzetbaar
Weinig aanbod speciaal onderwijs op opleiding
Studenten kunnen zich verdiepen, keuze
KERNWOORDEN
Voorspellend brein ASS
Theory of mind (TOM)
Beleving en ervaring tijdens training
Eyeopener
Goed kunnen voorspellen = begrijpbaardere wereld
Onzeker en bang > gedrag vertonen
GESPREK MET ELS VAN DEN HEUVEL EN CAROLINE DIJKSMAN - 8-5-2024
CONTEXT:
Els en Caroline werken als vakdocenten Nederlands op De Berkenschutse, een school voor speciaal (voortgezet) onderwijs. Els en Caroline geven de cursus Autisten Belevings Circuit. Dit doen ze intern op school.
Aanleiding gesprek:
Mijn ervaring met het ABC circuit is de basis voor het ontwikkelen van mijn workshop. De deelnemers krijgen een ervaring hoe het ongeveer voelt als je zelf ASS zou hebben. Ik was benieuwd naar hun ervaringen met de deelnemers.
Inhoud:
Ik ben in gesprek met Els en Caroline, oud-collega’s en ABCircuit-deskundigen. Zij geven de training ongeveer 2 tot 3 keer per jaar, voornamelijk aan collega’s. Ik had Els benaderd omdat zij de cursus op De Berkenschutse zelf ook geeft en ik was voornamelijk benieuwd naar hun ervaringen met de deelnemers, zowel tijdens als na de cursus. Caroline sloot ook aan omdat zij ook ABC geeft. Superleuk!
Ik heb uitgelegd waar mijn onderzoek over gaat en dat mijn workshop zich richt op het beleven van een muziekles met overprikkeling en onduidelijkheid. De opdracht met de kussen is dat elk zintuig wordt aangesproken: je staat op iets, je hebt iets vast, je hebt een koptelefoon op, en dan moet je ook nog naar instructies luisteren.
Ik vertelde ook dat ik vooral de koppeling wilde maken naar de executieve functies (EF). Els en Caroline gaven aan dat EF bij hen ook heel belangrijk is, maar dat de cursus is gebaseerd op het voorspellende brein. Dat is een nieuw inzicht als het gaat om ASS-problematiek. Wat je ooit hebt geleerd als een gevolg van iets, helpt je vooruit. Als er iets misgaat, uit zich dat in de EF. Ook Theory of Mind (TOM, besproken op P2)speelt een grote rol. Hoe beter je kunt voorspellen, hoe begrijpelijker de wereld is. Als je dat niet goed kunt, word je onzekerder en banger, en ga je ander gedrag vertonen.
De reacties van de deelnemers aan het ABCircuit zijn goed te zien. Het gaat echt om de beleving en ervaring die de deelnemers meemaken. Iets wat logisch lijkt, is helemaal niet logisch. Het kan als een eyeopener werken. Soms botst het ook met het ego van mensen, omdat ze zelf dan wel tevreden zijn, maar niet volgens de cursusgevers. Hoe je daar mee omgaat, is waar het om gaat.
Ik vroeg ook of ze een follow-up doen na het geven van de cursus. Met andere woorden: weten ze van de deelnemers na bijvoorbeeld 6 weken of het hen iets heeft opgeleverd? Ik denk zelf dat het een hoop begrip oplevert, ook voor mijn beroepspraktijk, dat gedrag ergens vandaan komt. Els geeft aan dat ze bijvoorbeeld het zesde uur haar stamlokaal binnenkomt en dat er dan niets op het bord staat genoteerd en het digibord niet aan is geweest. Dan hebben collega’s waarschijnlijk weinig gedaan aan het visueel maken, terwijl dat juist zo hard nodig is voor de leerlingen.
VISIO gebruikt brillen om te ervaren hoe het is om minder goed te kunnen zien. TOS heeft een TOS-training (Janne) waarbij deelnemers een plattegrond moeten volgen met een andere taal (audio) en weinig informatie op het blad. Dit is ook gericht op de beleving.
Inzicht:
- Mijn ervaring met deze cursus is vergelijkbaar met die van anderen. Op dat moment doet het iets in je, waardoor het blijft hangen, je deze ervaring niet zo snel vergeet. Dat is het doel van mijn workshop. Ik wil de deelnemers een ervaring meegeven, die kan werken als een eye-opener.
- Ervaringsgerichte cursussen voor leerlingen met een diagnose bestaan er meer. Bijvoorbeeld VISIO (een organisatie die mensen ondersteunt die blind zijn of visus problemen hebben, dit hoort bij cluster 1).
Ook een training waar vakgenoot Janne over sprak dat wordt gegeven om TOS onder de aandacht te brengen. Dit sluit aan op behoeftes van mensen om echt te ervaren over de doelgroep en dat dit een stekt middel is om iets aan te bieden.
VERSLAG MELISSA BREMMER - LECTOR KUNSTEDUCATIE HKA
21-05-2024
CONTEXT:
Melissa is lector kunsteducatie aan de hogeschool voor de kunsten in Amsterdam. Haar naam is in veel rapport, verslagen en artikelen verschenen als het ging om muziek in het speciaal onderwijs.
Aanleiding gesprek:
Ik heb Melissa benaderd om te kijken of zij nog kwalitatieve bronnen kon geven. Bovendien zit ik nu aan het einde van mijn traject en ik was benieuwd naar haar mening over mijn onderzoek. Met name het stukje dat ik ervoor kies om executieve functies als theoretische kapstok te gebruiken voor mijn workshop en naslagwerk.
Inhoud:
Melissa wilde graag tijd voor mij vrijmaken vanwege het onderwerp speciaal onderwijs. Ik vertelde wie ik was en waar ik mee bezig ben, en daarna vertelde ik over mijn onderzoek. Melissa gaf meteen aan dat ze het een goed onderwerp vond, wat mijn analyse versterkt dat mijn uiteindelijke product relevant is voor het werkveld.
Op mijn vraag wat haar mening is over het gebruik van executieve functies (EF) als theoretische kapstok voor de deelnemers, vulde ze aan dat muziek de stress-arousal van kinderen kan verhogen, maar ook kan worden gebruikt om kinderen die snel afgeleid zijn, juist aan te zetten. Het is aan de muziekdocent om daar een goede balans in te vinden. Melissa had een tip van de Harvard-website: informatie over EF en ook spelletjes die EF stimuleren om zich te ontwikkelen.
Ook wees Melissa op UDL (Universal Design for Learning). Dit is een raamwerk dat bedoeld is voor het optimaliseren van lessen en onderwijs om de lessen toegankelijk en inclusief te maken, zodat elk kind met zijn eigen leerstijl wordt aangesproken. Als professional moet je proberen om hier altijd rekening mee te houden.
We hebben nog gepraat over het probleem dat het moeilijk is om op elke school een vaste kunstvakdocent te krijgen. Die zijn er niet. Kunstopleidingen zijn zo ingericht (wettelijke kaders) dat een student leert over een groot spectrum van het kind en niet zozeer over speciaal onderwijs of de speciale leerling. Dit zou wel moeten. Melissa bevestigt mijn idee dat er veel angst is bij kunstdocenten om in het speciaal onderwijs te werken. ‘Studenten slapen een nacht slecht als ze weten dat ze alleen nog maar gaan observeren’. Dit bevestigt mijn vermoeden dat er angst en onwetendheid is over de doelgroep, terwijl de samenleving er vol van is.
Inzicht:
- In dit gesprek geeft Melissa aan dat er een tekort is aan vakdocenten muziek in het speciaal onderwijs. Een reden daarvoor benoemt zij angst. Dit bevestigt de urgentie en relevantie van dit onderzoek.
- Melissa benoemt ‘stress-arousal’, de activiatietoestand van het centrale en autonome zenuwstelsel. Marc Rutten heeft het over ‘overload’. Dit sluit aan bij het onderdeel ‘overprikkeling’ wat ik op pagina 2 heb beschreven en een handvat is.
- Aandacht op de EF ziet Melissa als een aandachtspunt waar een muziekdocent een goede balans in moet vinden. Dit sluit aan bij het idee om als theoretisch kader mee te geven aan de deelnemers van de workshop; zowel in de workshop als in het naslagwerk wil ik hier concrete en werkbare voorbeelden van geven zodat het herkenbaar en toepasbaar is.
Activities Guide: Enhancing & Practicing Executive Function Skills (harvard.edu)
KERNWOORDEN:
- Stress-arousal
- UDL
- angst onder muziekdocenten
- tekort aan vakdocenten in het speciaal onderwijs
- curriculum kunstonderwijs
KERNWOORDEN
Kennis doelgroep
Visie school
Instrumentarium
Samenspel
Overvraging voorkomen
Samen met 1 product bezig zijn
Belevingswereld
Structuur
Reële doelen
Kleine stapjes
Succeservaring
